GH-1983-01 Over twee tuitpotten en een afvalkuil
Jan Tinmers
Tijdens het schoonnaken van een van de twee kelders in de verbouwde boerderi j De Brauwe Kei werden scherven aangetroffen van een geglazuurde pot van rood aardewerk De scherven bleken afkonstig van een zogenaamde tuitpot 1) die in de keldervloer ingemetseld was om dienst te doen als schrobpot. De pot was vastgezet met behulp van kalkmortel, terwijl de rest van de keldervloer bestaat uit bakstenen die zonder mortel op het gele zand liggen. Alleen scherven van de bodem van de pot en van de zijde die tegen de muur van de kelder zat, zíjn overgebleven, de rest is verdwenen, naar alle waarschijnlijkheid tijdens het leeghalen van de kelder, die jarenlang dienst deed als opslagplaats voor aardappelen en later steenkool. Gezien de beschadigingen met name aan de de ontlerkant van de pot kan gekonkludeerd worden dat de pot al diverse jaren in gebruik was voordat hij als schrobpot werd begraven.
Hoe oud is deze pot nu? We verkeren in de gelukkige omstandigheid dat in 198o te Nijmegen een soortgelijke pot werd aangetroffen (1), die gedateerd werd in de tweede helft van de 17e eeuw. De breedte van de pot uit Niimegen bedraagt 26,1 cm.. De pot uit De Blauwe Kei is groter (breedte ca’ 33 cm). Beide potten zijn aan de binnenzijde voorzien van lood-glazuur. Aan de buitenzijde is dit alleen het geval met het bovenste gedeelte waar bovendien gele slibversiering is aangebracht. Gezien de overeenkomst tussen de twee potten lijkt het gerechtvaardigd onze pot eveneens te dateren in de tweede helft van de 17e eeuw, eventueel iets vroeger of later. De bouw van De Blauwe Kei wordt in het algemeen geplaatst in het jaar 1734, omdat muurankers in de topgevel dat jaartal aangeven. Nu zeggen muurankers in verband met het bouwjaar ook niet alles, máar de vondst van de tuitpot maakt dit jaartal toch een stuk zekerder. De tuitpot is dan waarschijnlijk te dateren in het eerste kwart van de 18de eeuw.
ToevalligerwiF werd er onlangs in Genert nog een tweêde tuit_pot aangetroffen, die qua vorn en versiering grote gelijkenisvertoont met de al genoenden (fig. 2). Alleàn het bovenstegedeelte is g€vonden en de breedte bedraagt ca. 26 cn. Dezetuitpotrof liever fragrnenten ervan, rnaaktei deel uit van eenveel groter aantal scherven die de heenkundekring onlangskreeg aangeboden van Willen Vos. Willen verzanelde de scher_ven uit het zand dat afkomstig was uit een sleuf die werk_nemers van de pNEM aan het graven waren in de Haag. Hij heeftalleen de Íneest in het oog springende scherven opgeraaptover een afstand van 2 à 3 neter. Het aantal scherven is àogroot dat Ínet zekerheid gesproken kan worden van eên afval_\11] waar de sleuf blilkbaar dwars doorheen gegaan is. Hope_lijk rr’or dt ons in de toekonst de rnogelijkhàià geboden orn derest van de afvalput aan een nader onderáoek te onderwerpen.li8, 1 tuitpot uit Dê Blaure Kêi.
Het materiaal voor zover het nu voorhanden is, is te fragmentarisch om het te reconstrueren en te dateren, maar het lijkt op het eerste gezicht materiaal uit de 18de eeuw. Een klein aantal scherven kan eventueel uit de 17de eeuw stammen. Behalve rood aardewerk komt ook steengoed voor uit Raeren en het Westerwald. Verder vallen een tweetal pijpekoppenop die getlateercl kunnen worden in 1720 respektievelijk 175o (2). Bovendien bevonden zich in het kistje met scherven een negental geglazuurde kogels of knikkers. In een artikel over de opgraving bij de latijnse school werd dieper ingegaan op dit soort voorwerpen (3), waarvan we de funktie tot op heden niet definitief konden achterhalen. Dat het om echte kogels gaat lijkt uitgesloten. Hoe zou zo’n grote hoeveelheid kogels immers terechtkomen in een beerput in de Haag?
NOTEN:(1) Van huisvuil tot museumstuk, catalogus Nijmeegs Museum Commanderie van St. Jan, 1981, catalogusnummer. 20
(2) Voor de methode van datering zie: F.H.W. Friedrich, Pijpelogie, A.W.N. monografie no. 2′ Voorburg 1975.
1.-Gemerts-Heem-1983-1-Over-twee-tuitpotten-en-een-afvalkuil.pdfMartin Breeuwer excursie 21 september
In 2019 wordt de Martin Breeuwer excursie verplaatst naar zaterdag 21 september.
Deze excursie wordt jaarlijks gehouden op de laatste zaterdag van de maand september. Zo staat deze datum 29 september ook opgenomen in de jaarkalender van onze heemkundekring. Maar in Gemert wordt op die dag niet alleen de veteranendag gehouden maar ook de 75 jarige bevrijding van Gemert gevierd. We willen deze evenementen niet in de weg lopen en ook u keuzemogelijkheden geven. Daarom is er in het bestuur besloten de jaarlijkse Martin Breeuwer excursie een week te vervroegen en wel naar ZATERDAG 21 september.
Dit jaar gaat onze excursie naar de Hanzestad aan de rivier de IJssel: DEVENTER.
De stad is één van de oudste steden van Nederland. Er is veel gedaan aan het herstel en behoud van de historische binnenstad. Het heeft vele monumenten en een sfeervol stadsplein De Brink. Maar er is meer, veel meer o.a. Museum de Waag, de Lebuiniskerk, het stadhuiscomplex etc. Ook is Deventer bekend om het grote aanbod van leuke en unieke winkeltjes. Deventer noemt zich graag ‘Gastvrije Hanzestad’.
Gaat u mee dat ontdekken? U kunt zich aanmelden via onze website ‘heemkundekringgemert.nl’. De kosten voor deze dag bedraagt € 52,50. Zoals gebruikelijk vertrekken wij om 8.00 uur vanaf het Gerardusplein en zullen daar om 19.30 uur weer terug zijn. Er wordt gezorgd voor koffie met iets lekkers en een lunch waar het broodje kroket niet zal ontbreken. Het definitieve programma leest u in de volgende heemberichten maar u kunt zich nu al aanmelden voor de Martin Breeuwer excursie zaterdag 21 september.
Ridder Willems lievelingsrecept
Gehaktballen met saus van drakenbloed
Als je de superspeurtocht van het Mysterie van Ridder Rutger en zijn broer Willem hebt gelopen, mag je een van zijn lievelingsrecepten gebruiken.
Op Koningsdag kan iedereen op zoek naar ‘Het mysterie van Ridder Rutger’, een superspeurtocht gemaakt door het centrum van Gemert De speurtocht kun je op Koningsdag ophalen bij de Heemkamer, Ruijschenberghstraat 3b in Gemert tussen 12.30 en 13.30 uur.
Je kunt op stap met je GPS, je mobiel of met een routekaart.
Daarna kun je dit lekkere recept maken!
Eet smakelijk.
Heemavond: Jan Timmers over Geowiki
Heemavond 24 april 20:00 uur in de Heemkamer
Op de Heemavond van woensdag 24 april van 20.00 tot 22.00 uur, zal Jan Timmers uitleg geven over het gebruik van “Erfgoedgeowiki”.
Dit is een website gekoppeld aan een app op je telefoon.
Via de app kun je al wandelend informatie opvragen over het erfgoed ter plaatse.
Niet alleen binnen het dorp maar ook in het buitengebied, in heel Zuid-Oost Brabant.
Breng je telefoon of tablet mee naar de Heemkamer van Heemkundekring “De Kommanderij Gemert”aan de Ruijschenberhstraat 3b in Gemert en laat je verrassen door de vele gebruiksmogelijkheden van “Erfgoedgeowiki”.
Onze heemavond van 27-maart was weer heel gezellig.
Er is op groot scherm uitleg gegeven hoe je foto’s kunt bekijken via Brabant Erfgoed.
Na de zomerstop brengen wij u op de hoogte hoe we verder gaan.
Wat ons betreft een fijne zomer en graag tot ziens.
Superspeurtocht op Koningsdag 2019
Heemkundekring De Kommanderij Gemert heeft een super speurtocht ‘Het mysterie van Ridder Rutger’ gemaakt door het centrum van Gemert voor iedereen, maar vooral voor gezinnen met kinderen. De speurtocht kun je op Koningsdag ophalen bij de Heemkamer, Ruijschenberghstraat 3b in Gemert tussen 12.30 en 13.30 uur.
Tijdens de speurtocht wordt de geschiedenis van Gemert op een hele leuke en actieve manier beleefd. Kun je zoeken met coördinaten, die invoeren in je GPS of op je telefoon? Of gewoon met een kaart door Gemert lopen?
Dan is deze speurtocht iets voor jou!
Er is een route van 3km uitgezet waar allerlei leuke opdrachten uitgevoerd moeten worden. Wie alle opdrachten heeft gedaan, kan het mysterie ontcijferen.
De speurtocht biedt veel leuke en interessante weetjes over de geschiedenis van de Duitse Orde.
Een superleuk uitje op Koningsdag. Met het uitvoeren van de speurtocht ben je ongeveer twee uur zoet.
Wij zien je graag op Koningsdag bij de Latijnse School in Gemert.
Duppen-filmavond donderdag 18 april.
Donderdag 18 april in Boerenbondsmuseum
Duppen-filmavond
Behalve heel veel foto’s maakte Duppen ook een aantal films/filmpjes. Op deze avond kunt u kennismaken met de filmer Duppen. U krijgt een filmpje te zien dat naar alle waarschijnlijkheid gezien moet worden als de eerste prille stappen van de fotograaf Duppen op het gebied van bewegende beelden van de filmer Duppen.
Verder zijn er films te zien van een uitje met de bejaarden van Gemert vanaf het “mertvelt”, van de melkboer die nog aan huis kwam en de melk nog “los” verkocht. Verder: een film uit 1951 toen de 10000ste inwoner van Gemert geboren werd, en een film van de familie Duppen zelf op 5 mei 1953, toen Jan en Tonia 25 jaar getrouwd waren.
En dit is nog niet alles, er worden nog verschillende andere films vertoond.
Er is voorzien in een pauze om u de gelegenheid te geven een consumptie te nuttigen (voor eigen rekening) en alvast na te praten over wat u gezien hebt.
Zoals altijd zijn Jan en Laura Habraken benieuwd naar namen van de mensen. Dus als u iemand herkent, laat het weten!
De filmavond is donderdag 18 april in het Boerenbondsmuseum aan de Pandelaar 106 in Gemert en begint om 20.00 uur. Omstreeks 22.00 is het afgelopen. De toegang is gratis.
Consumpties voor eigen rekening
Heemkaffee 14 april: Grote veranderingen in Gemert Centrum vanaf 1964
In het Heemkaffee van 14 april spreekt Ad Otten op zijn bekende wijze over de veranderplannen van Gemert-Centrum.
Wist u van plannen, kort voor de oorlog, om een nieuwe kerk in de Pandelaar te bouwen? Wist u dat in de jaren zestig de hele westelijke straatwand van de Kerkstraat gesloopt zou worden. En dat daarbij ook de Latijnse School, de oude pastorie, het Hofgoed (notariaat) en nog veel meer zou worden gesloopt?. Een waar schrikbeeld. Gelukkig is het nooit zover gekomen.
Ad Otten vertelt niet alleen hierover, hij laat ook de plannen zien.
Plaats van handeling is de heemkamer aan de Ruijschenberghstraat 3b in Gemert.
Aanvang 11.00 uur, gratis toegang en vol is vol. Omstreeks 13.00 uur is het afgelopen.
22e Grooët Gímmers Dikteej 2019
Donderdag 11 april 2019 20:00 uur
Boerenbondsmuseum, Pandelaar 106
“Ónder de tòffel, zwiejgde stil
dor zit juffrou Dikken Bil
Dikken Bil zo hiejt ze
duujzend skeete liejt ze
èlke skeet die waëgt ’n pónd
daor zit juffrou Dikke Kónt.”
Als u als geboren en/of getogen Gemertenaar als kind dit ondeugende kinderrijm op de spùlpláts hebt gezongen als de leerkrachten onder het spùlketiejr nog aan het koffieleuten waren, dan kunt u, nadat u bent bijgekomen van het lachen om de herinnering aan deze minder welriekende leerkracht, in ieder geval opgelucht concluderen dat uw kennis van onze echte moedertaal, het ‘Gímmers’ groot genoeg is om deel te nemen aan het Grooët Gímmers Dikteej, want dat vindt dit jaar voor de tweeëntwintigste keer plaats in het Boerenbondsmuseum. Tussen de bedrijven van het dictee door, is er natuurlijk weer gelegenheid om te luisteren naar sappige verhalen en gedichten in dialect. Hopelijk kunnen we ook weer zorgen voor een muzikaal intermezzo.
Kortom, op donderdag 11 april 2018 organiseert de Openbare Bibliotheek ‘De Lage Beemden’ in samenwerking met Heemkundekring “De Kommanderij Gemert” weer een Grooët Gímmers Dikteej, in de ontvangstruimte van het Boerenbondsmuseum, Pandelaar 106, in Gemert. In het Activiteitenprogramma 2019 van de Heemkundekring heeft u de aankondiging van het dictee natuurlijk al gezien.
Iedereen kan meedoen, ook inwoners van Bakel, Milheeze en De Rips. Zo groot zijn de verschillen tussen onze dialecten nou ook weer niet. Ook hoeft u geen lid van de Heemkundekring te zijn. Het programma begint om 20.00 uur.
De nadruk ligt altijd op sappige dialectwoorden en uitdrukkingen en niet op spelling. We werken met meerkeuzevragen, die ook nog eens hardop voorgelezen zullen worden. U hoeft dus zelf geen woord ‘Gímmers’ te schrijven. Om u een idee te geven èn om u enthousiast te maken, volgen hier enkele woorden uit het vorige dictee in de nieuwe Gemertse spelling: kunnengske, dejselfink, ánwèèrk, aojtgoje, atènsie-ja, vaëg, vathaffel, brooëdbank, milkoers rewázzie en zo zouden we nog wel even door kunnen gaan. Als u van te voren even een blik werpt op de 816 bladzijdes van het in maart 2017 uitgekomen nieuwe Gemertse Woordenboek, zullen de nieuwe opgaves voor u ongetwijfeld een peulenschilletje blijken.
Het programma omvat o.a. de opening met koffie (en iets erbij) door mevrouw Geertje Gloudemans van de Openbare Bibliotheek (zij heeft de taak van Charlotte Tulp overgenomen), een toelichting op het dictee door Wim Vos (die samen met Harry Slits en Piet Vos het dictee samenstelde), het dictee in twee gedeeltes (woorden en uitdrukkingen), intermezzo’s (verhalen/ gedichten in dialect en iets muzikaals), bekendmaking van de drie beste dictees door de voorzitter van de jury die ook de prijzen (drie boeken uit het fonds van de Heemkundekring) zal uitreiken. Daarna napraten onder het genot van een glaasje.
Toegang gratis
Beeldbank Heemkundekring Gemert
De beeld- en archiefbank is een digitale beeldbank voor erfgoedmateriaal uit Gemert. Er bevinden zich al duizenden beelden in deze beeld- en archiefbank. De website is voortdurend in ontwikkeling. Onze vrijwilligers vullen de inhoud nog dagelijks aan. Naast het archiefmateriaal van Heemkring De Kommanderij laten wij ook interessante erfgoedcollecties van derden zien die betrekking hebben op onze gemeente (o.a. de fotocollectie van Duppen)
U kunt kiezen uit de volgende rubrieken:
- Beeldmateriaal
Heeft u opmerkingen of aanvullingen op de door ons getoonde foto’s? Laat het ons weten. Stuur dan een e-mail naar: brievenbus@heemkundekringgemert.nl. Geef bij uw reactie wel het objectnummer aan. - Boeken
Heemkring De Kommanderij beschikt over een bibliotheek met meer dan 4.000 boeken. U kunt kiezen uit diverse onderwerpen. Om boeken te lenen moet u lid zijn van Heemkring De Kommanderij. Hoe u lid kunt worden kunt u hier lezen. Wilt u de boeken inzien? Dat kan. Ook als u geen lid bent. Onze bibliotheek is open op ….. - Bidprentjes
In deze rubriek vindt u duizenden bidprentjes, die u kunt gebruiken voor genealogisch onderzoek
- Voorwerpen nog niet beschikbaar
In deze rubriek tonen wij u voorwerpen die in ons Heemgebouw aanwezig zijn. (schilderijen, beeldjes, etc.) - Video’s nog niet beschikbaar
Opnamen van historische gebeurtenissen en culturele evenementen in onze Gemeente kunt u hier bekijken.
Neem eens een kijkje in onze Beeldbank en ga op zoek naar verhalen
Heemavond 27 maart Foto’s kijken
Wederom een goed gevulde Heemkamer op onze 2e heemavond van woensdag 27 februari 2019.
Het thema “Wegwijs op de kadasterviewer” door Jan Timmers, was een succes.
Bezoekers ontsloten op hun eigen laptop of ipad de gegevens en veranderingen die in het Archief van het Kadaster vanaf 1832 worden vermeld.Een goed hulpmiddel in uw zoektocht naar meer genealogische gegevens. U kunt deze gegevens ook opzoeken op de computers in onze Heemkamer tijdens de openstellingsuren of op de Heemavonden.
De volgende Heemavond is woensdag 27 maart 2019 van 20.00 tot 22.00 uur.
Belangstellenden kunnen dan op groot scherm zien hoe oude foto’s van de Heemkundekring Gemert te bekijken zijn via Brabants erfgoed. De fotoboeken van de Duppen-collectie liggen ook ter inzage en boeken met oude krantenknipsels en bidprentjes.
Onze vrijwilligers helpen u graag, waar nodig.
De koffie staat klaar. We zien u graag op de Heemkamer aan de Ruijschenberghstraat 3b in Gemert.