Biijzondere grondeigenaren en de belastingplicht

Het landboek is aangelegd ten behoeve van de grondbelasting. Dat betekent dat in het Landboek alleen grondeigenaren zijn opgenomen die ook grondbelasting moesten betalen. Particuliere eigenaren zullen om die reden allemaal opgenomen zijn. Opvallend is echter dat de Duitse Orde, die veel grond in eigendom had, nergens als eigenaar staat genoemd. Kennelijk zijn de eigendommen die de Duitse Orde in bezit had, niet opgenomen, omdat de orde geen belasting hoefde te betalen. Wel wordt van een aantal percelen in het Landboek vermeld dat zij naast het Herenland of de Herenbeemd lagen. Dat blijken verwijzingen te zijn naar het bezit van de Duitse Orde.

De kerk van Gemert komen we wel tegen als grondeigenaar, echter niet alle eigendommen worden vermeld. De Armenhoeve is ook in de 18^de eeuw eigendom van de Gemertse kerk, maar komt in het Landboek niet voor. Zo komen we ook de School als eigenaar tegen. Ongetwijfeld is daarmee de Latijnse School bedoeld, die ook eigenaar was van de hoeve Hazeldonk. Deze hoeve komt echter in het Landboek niet voor. De kapel van Handel wordt op diverse plaatsen als grondeigenaar vermeld, zoals van een boerderij op de Verreheide. In de kern van Handel bezat de kapel ook een paar boerderijen, die echter in het Landboek niet voorkomen. Kennelijk zijn er bezittingen die vrijgesteld zijn van grondbelasting, maar om welke percelen en goederen het daarbij gaat is bijzonder moeilijk te achterhalen.

Of er om de reden van belastingvrijstelling nog meer grondeigenaren en goederen ontbreken is niet direct duidelijk.

Behalve de al genoemde instellingen komen we als bijzondere eigenaren nog tegen de pastorie van Gemert, de kapel van De Mortel, de kloosters van Coudewater, Binderen, Soeterbeek en de Predikheren, het armbestuur, de weeskinderen van Gemert, de Acht Uren Mis, de Cortenbachse renten en de Onze Lieve Vrouwen Broederschap van Gemert. Of voor deze instellingen ook gedeeltelijke belastingvrijstelling gold is niet bekend. Vooralsnog gaan we er van uit dat voor particuliere eigenaren geen belastingvrijstelling gold. Het is echter mogelijk dat de belastingvrijstelling niet zozeer aan de eigenaar was gebonden, maar aan de eigendommen zelf. Als dat zo is dan komen ook particulieren in aanmerking voor belastingvrijstelling. Door deze complicatie is het helaas niet helemaal duidelijk hoe compleet het Landboek feitelijk is.