Opa Van Berlo over de oorlog
Eerst meneer Van Berlo, de opa van Freek.
Vandaag interviewen we iemand die de tweedewereldoorlog heeft mee gemaakt. Allereerst willen wij U bedanken voor Uw tijd voor dit interview. De eerste vragen hebben met een korte inleiding te maken.
Waar/wanneer was U toen U hoorde dat er een oorlog was begonnen en hoe reageerde U daarop?
Ik was thuis en toen kwamen de Duitsers opeens binnen. En dat was schrikken natuurlijk en er was ook meteen paniek, je hoorde iedereen schreeuwen en roepen.
Wanneer bent U voor het eerst in aanraking met de Duitsers gekomen?
Eens even denken.. Toen was ik 7 jaar in 1940.
Hoe oud was U toen de oorlog begon.
Toen was ik net zo oud als toen ik in aanraking kwam met de Duitsers, dus 7 jaar.
En dan willen we het nu over het onderwijs in de oorlog hebben. Was er veel paniek op school toen de oorlog uitbrak?
In het begin minder maar naderhand wel. We woonden achteraan in Gemert en moesten samen met alle andere kinderen naar het Ridderplein (in die tijd Borretplein). We leken wel op een soort krijsgevangenen. Het was heel eng.
Zo ja, wat deden de leerkrachten ertegen?
Toen is het verschillende weken geen school geweest. En toen we weer naar school gingen, werd onze school, De Komschool, ingenomen en kregen we les bij mensen thuis in de woonkamer.
Toen de Duitsers in Uw dorp waren viel de school toen uit?
Jazeker, maar dit werd later wel weer hervat.
Vond U dat toen erg?
Nee, natuurlijk niet. Vinden jullie dat nu erg dan? Toen vonden wij dat juist fijn.
Had U al eerder dingen geleerd over oorlogen op school? Zo ja, wat was dat dan?
Nee, eigenlijk helemaal niks. Ik zat toen in de eerste klas (groep 3).
Nu zouden we het graag met U over de voeding uit de oorlog hebben. Toen de oorlog in Nederland was uitgebroken, heeft U en Uw familie toen veel voedsel ingeslagen?
Nee, daar kregen wij de kans niet voor, want we werden overvallen door de Duitsers.
Hoe zat het precies met de voedselbonnen?
Dan krijg je een voedselkaart waarmee je boter of brood kon kopen. In een bepaalde hoeveelheid.
Was er grote honger en heeft U daar zelf veel van meegemaakt?
Nee, wij hier in Gemert hebben geen honger geleden. Je kon ook bij de boeren extra voedsel kopen maar dan voor geld. In de steden hebben ze veel meer honger geleden, want daar waren niet zoveel boeren als hier.
Heeft U veel meegekregen van het verzet of zat U er zelf in?
Nee, maar er zaten wel onderduikers bij ons. Overdag waren ze gewoon bij ons binnen en ’s nachts sliepen ze in de tuin of in de schuilkelder in de tuin. Er waren ook veel joodse mensen die wij kenden en zij zaten ook ondergedoken.
Wat hield het verzet in die tijd precies in?
Ja….., die pleegde aanslagen op Duitsers en NSB’ers. Toen is er een keer een NSB’er vermoord op de Beeksedijk. Dat was denk ik wel ongeveer de bekendste.
Kende U joden die waren ondergedoken bij bekenden? Misschien wel bij u thuis?
Ja, ik kende wel joden. We speelden best veel met joodse kinderen. En er schuilden ook mensen bij ons thuis, maar dat waren geen joden, maar mensen die schrik hadden om in Duitsland te moeten gaan werken.
En nu zouden we het graag even met U over de NSB hebben. Wat waren nou precies NSB’ers?
Dat waren gewoon Nederlanders die voor de Duitsers werken. Zoals onze buurman. Hij kreeg geld van de Duitsers als hij dingen deed. Zoals uitzoeken waar joodse mensen ondergedoken zaten en het doorgeven aan de Duitsers.
Heeft U met de NSB meegedaan of heeft U juist een hekel aan ze gehad en waarom?
Eigenlijk niet. Maar ze werden wel nagekeken en met hun kinderen speelde niemand meer. Maar ik zelf was daar eigenlijk nog te klein voor.
En nu willen we het even over de sensatie in de oorlog hebben. Waren jullie bewonderd van alle wapens, tanks enz., en als jullie wat vonden wat deed U er dan mee?
We hebben genoeg wapens gevonden zoals handgranaten. We gooiden de handgranaten in de rivier. Maar dat was pas op het einde van de oorlog.
En dan zouden we graag willen weten hoe het met het respect zat. Hoe ging U met de soldaten om? Duitsers, Canadezen, Amerikanen, Engelsen en de Russen.
Voor de Duitsers had je helemaal geen respect, daar was je eigenlijk bang voor. En Engelsen die zaten bij ons thuis. Een stuk of 9 a 10. En ze waren er wel drie of vier maanden.
Kookten ze ook zelf?
Nee, ze kookten niet bij ons thuis, maar er stond een grote tent in de straat waar alle Engelse soldaten kookten.
En wat aten die?
Nou dat weet ik niet meer, maar ik weet nog wel dat ze genoeg eten hadden.
Had U respect voor de Duitsers en hadden de Duitsers respect voor de bevolking?
Nee, eigenlijk niet. Je was bang voor ze. En ze waren toch de vijand. En de Duitsers voor ons dat verschilde wel want, je had ook Duitse soldaten die wel aardig waren.
En dan willen we het nu graag met U hebben over hoe de bevrijding ging.
De Engelsen en Amerikanen kwamen binnenvallen en schoten best veel huizen kapot en gooiden granaten om de Duitsers te verjagen. Toen wisten we dat we bevrijd waren.
Hoe reageerde de bevolking en U op de bevrijding?
Het was groot feest. We gingen naar het Ridderplein. Daar werd gezongen en feest gevierd. En veel lekkere dingen gegeten zoals chocola enz.
Was het een grote opluchting?
Ja, dat kun je wel zeggen.
En dan tot slot. Wat vond U van het interview?
Ik vond het heel leuk.
En als U leraar was, wat voor een punt zou U ons dan geven?
Eens even denken? Ik denk toch wel een 7 of 8, want de vragen waren goed en jullie deden het ook goed.
Freek van Berlo & Frank Brouwers Havo3A