GH-2004-03 Jan van Dooren eerste Gemertse ‘pater van de Heilige Geest’

Jan Brouwers

Voorafgaand aan het onlangs gehouden jubileum ’90 jaren Paters van de Heilige Geest in Gemert’ werd in het Gemerts Nieuwsblad gevraagd of er onder de inwoners van Gemert misschien nog oude foto’s waren voor het houden van een tentoonstelling op het kasteel. Ook ik heb een oude foto ingestuurd die ik met dit artikeltje nader wil toelichten. Het is een foto uit 1915 of misschien begin 1916 gemaakt bij gelegenheid van het priesterfeest van Jan van Dooren, pater van de Heilige Geest en een neef van mijn moeder (Antonia Brouwers-Verschuren). Deze foto is bij ons thuis altijd zorgvuldig bewaard omdat hierop ook mijn vader (Piet Brouwers) staat die reeds in 1931 kwam te overlijden en waarvan we bij ons verder geen enkele andere afbeelding bezaten.

Wie was pater Jan van Dooren? Jan was een zoon van de in 1855 op Keizerbosch aan de Oudestraat in Gemert geboren Driek van Dooren. Driek heeft het vermoedelijk nooit zien zitten om boer te worden. Hij kocht althans op een openbare veiling in Gemert het huis met bakkerij Binderseind 3. Of hij daar ter plaatse ook brood heeft gebakken is niet bekend maar wel weten we dat hij na zijn huwelijk op 27-1-1891 met Maria de Greef naar Mierlo is verhuisd waar hij werd ingeschreven als bakker en herbergier. Nog net in het jaar van hun huwelijk werd op 17 december 1891, hun zoon Jan geboren. Jan verhuisde op jonge leeftijd vanuit Mierlo naar zijn familie in Gemert. Zijn moeder was vroeg gestorven en Jan wilde bovendien priester worden. Hij studeerde in Gemert aan de Latijnse School en was bij mijn moeders thuis, de familie Verschuren-van Dooren in de Pandelaar, in de kost. Na met succes de Latijnse School te hebben gevolgd ging Jan in 1910 naar het noviciaat en vervolgens het grootseminarie van de Congregatie van de Heilige Geest in Chevilly (Frankrijk). Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, waarin zowel Frankrijk als België betrokken raakten, kwam Jan van Dooren in de herfst van 1914 met de eerste groep priesterstudenten van de Heilige Geest naar het hem van jongsaf al vertrouwde Gemert. Met zijn medestudenten en onder de hoede van pater Luttenbacher vestigde hij zich op de verdieping van het toenmalige patronaat in de Bonengang. Omdat hij de priesteropleiding al grotendeels had afgerond is hij niet zo lang in Gemert gebleven. Al op 28 october 1915 werd hij in Langonnet (Bretagne-Frankrijk) tot priester gewijd. Kort daarna moet hij met zijn familie in Mierlo zijn priesterfeest hebben gevierd. Toen moet ook de hierbij afgedrukte familiefoto zijn gemaakt. In de zomer van 1916 volgt zijn toewijding aan het Apostolaat waarna de jonge pater drie jaar werkzaam is als sub-magister aan de broederopleiding van de congregatie in Baarle-Nassau.1 Ruim een jaar na de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog wordt hem een missiepost in het vooruitzicht gesteld in de onder Frans toezicht geplaatste voormalige Duitse kolonie Kameroen. Op 9 januari 1920 vertrekt hij vanuit Bordeaux met de boot “Afrique” naar zijn missiegebied in Afrika. Het schip is daar echter nooit aangekomen. Nog in de Golf van Biskaye kwam het met 599 passagiers aan boord, in een zware storm terecht. De Afrique raakte uit koers en sloeg op de rotsen. Het moet een drama zijn geweest. ’s Nachts in diepe duisternis. Jan van Dooren was niet de enige geestelijke aan boord. Ze waren met 17 leden van de Congregatie van de Heilige Geest waaronder ook bisschop, mgr. Hyacinthe Jalabert. Ze zijn allemaal omgekomen. De verslagenheid bij de congregatie maar ook ‘bij ons’ in de familie was groot. Mijn moeder is er haar hele leven over blijven vertellen.

Het hele verhaal van de scheepsramp is gepubliceerd in de Bode van den Heilige Geest onder de kop “Het vergaan der mailboot Afrique”.2

Als de paters hun 90-jarig jubileum niet hadden gevierd zou bovenstaand verhaal vermoedelijk nooit meer boven water zijn gekomen. Op het kerkhof van het kasteel staat een gedenksteen van pater Jan van Dooren. Deze al te vroegtijdig omgekomen neef van mijn moeder was voor zover ik heb begrepen de eerste ‘Gemertse’ pater van de Heilige Geest.

NOOT:

1. Met dank aan pater Martin Wilson, archivaris op het kasteel, voor alle informatie.

2. De Bode van de H. Geest, Weert, jaargang 1920, blz.61-62, blz. 84-91.