GH-2007-01 De paden van Pandelaar en Kruiseind

 

Jan Brouwers

Paden en steegjes hadden vroeger bijna altijd een naam, want daar hadden gewone mensen een stukje grond waar ze aardappelen en bonen teelden en waar ze de inhoud van ” ’t heuske” (de beerput) kwijt konden.

Vroeger liep op tweehonderd meter ten westen van de Pandelaar het Paandelaors Kérkpèdje vanaf de boerderij van Van den Elsen (nu van beeldhouwer Toon Grassens) in de Haag, naar de Pandelaarse Kampen bij wijlen Kees van Zeeland (zie kaart) en Driek van Kessel (zie kaart). Vanuit de Haag liep je over d’n Bluumerd (de Bloemerd) naar d’ Èèrk (de Ark, zie nr. 1). Daar liep aan de linkerkant een brede sloot, bekend als de Gitgraaf, een sloot met zwarte smurrie. O wee, als we daar bij het slootjespringen in belandden als we van school naar huis gingen. We gingen altijd “óvver de wég” (burgers zouden zeggen “dùr de straot”) naar school, maar terug naar huis in de Pandelaar altijd over ’t Paandelaors Kérkpèdje.

In d’ Èèrk woonden toendertijd Frènske van Lieshout en Johan van der Aa (zie nr. 1 op de kaart). Voor d’ Èèrk liep een weg langs Jochem van de Rijdt naar de Kleikampen, genaamd ’t Haogstígje. Na tweehonderd meter rechts van d’ Èèrk begon ’t Bluumerdpad, richting Kruiseind. De eerste afslag was ’t Bubbelkespèdje naar de familie Van Kessel (zie nr. 2) aan het Kruiseind. De tweede afslag liep naast het huis van Frans de Micker (zie nr. 3) en werd ’t Mikkerpèdje genoemd.

In de Pandelaar, naast koperslager Jos Nelissen, alias (‘de Koppere’, zie nr. 4) liep ’t Kopperepèdje naar d’n Bluumerd. Later is er een pad bij gekomen naar ’t Pírke Slitspad (Peerke Slitspad) (Kérkpèdje) en dat wordt nu ook wel ’t Stróntpèdje genoemd.

Links van ’t Pírke Slitspad had je nog d’n Tùwsepad, die naar een kersenboomgaard liep.

Later, na de bouw van de school in de Pandelaar, gingen de kinderen uit de Haag over ’t Paandelaors Kérkpèdje en dan rechtsaf door de steeg naast ons huis naar de Pandelaarschool. In de jaren ’40 is het grootste deel van de Paandelaorse Kérkpad officieel opgeheven, omdat er toen weinig gebruik van gemaakt werd. De rest is vanwege de ruilverkaveling niet meer openbaar gebleven. De steeg naast ons huis (zie nr. 5) heette Braowerssteeg of Skuurensesteeg.

Iets verderop in de Pandelaar had je aan de rechterkant ’t Mùllepèdje, dat naar de molen van Peters liep (‘De Bijenkorf’). Alle kinderen uit de Deel liepen over dat paadje naar de Pandelaarschool.

Het derde paadje aan de linkerkant in de Pandelaar (gezien vanuit het centrum) heette ’t Pawkesstígje, genoemd naar Pauwke Verhees (zie nr. 6), die ernaast woonde.

Het volgende paadje aan dezelfde kant was ’t Fladderstígje, genoemd naar Janus van Schijndel, alias ‘de Fladder’ (zie nr.7).

Verderop aan de rechterkant had je een zandweg die naar d’ Èldeng liep (tegenwoordig foutief Den Elding geheten).

Bij nr 8 op de kaart woonde vroeger een zekere Korst en het paadje dat vanaf dat punt aan de linkerkant van de Pandelaar naar het huis van Katrien Sterken liep (een paar honderd meter vanaf de harde weg) en aansloot op ’t Paandelaors Kérkpad, heette ’t Kòrsjepad of Stèèrkepad.

Het zesde pad aan de linkerkant van de Pandelaar, tussen d’n Aojversnéést (een rij van vier arbeidershuisjes, zie nr. 9) en het in 1936-’37 gebouwde huis van Jan Vos (de kolenboer, zie nr. 9a) heette ’t Aojverstígje. Het kwam uit op de Paandelaorse Kérkpad. De grond waarop ’t Aojverstígje lag, behoorde toe aan Jan Vos en die heeft er, toen de Paandelaorse Kérkpad werd opgeheven en het recht van overpad verviel, zijn tuin mee vergroot, na het illegaal gestorte puin verwijderd te hebben.

Het zevende pad aan de linkerkant van de Pandelaar was ’t Fálliesstígje, naast Café ‘De Falie’ (zie nr.10), later afgebrand en daarna, iets verder van de weg, vervangen door een woonhuis. Het Fálliesstígje liep met twee grote bochten naar de (Pandelaarse) Kampen

Iets verderop, aan de rechterkant, in de bocht, had je het Rèntmísterstígje (Rentmeestersteeg), die naar de Gruujnsteeg (Groenesteeg) liep.

Tegenwoordig hebben de meeste mensen die paden nooit gezien en omdat ze bijna allemaal verdwenen zijn, hoop ik met dit artikel ze in de herinnering terug te roepen.

Bekijk PDF