GH-2008-02 Van ST. Jan de Doper tot St.Jan’s Onthoofding

Ad Otten

VAN ST.JAN DE DOPER TOT ST.JAN’S-ONTHOOFDING

In het in 1700 door Pastoor Gautius aangelegde parochieregister kan men op folio 19 lezen dat de tussen 1438 en 1454 gebouwde nieuwe kerk in Gemert indertijd als patroon koos St. Jan Baptist en als medepatroon St.Wilbert. Joannes Baptist is Johannes de Doper dat is duidelijk. Maar hoe komt ’t toch dat we het tegenwoordig altijd hebben over de kerk van St.-Jan’s Onthoofding en nooit meer over de kerk van St.-Jan de Doper? De verklaring moet m.i. gezocht worden in het gegeven dat er weliswaar twee zogenaamde heiligendagen bestaan van Sint-Jan maar dat de

volledige naam van de heilige is “Jo(h)annes Baptist’s Onthoofding”. En… dat nu de aanduiding St.-Jan’s Onthoofding wordt gebezigd en vroeger die van de benaming St.Jan Baptist of op z’n Nederlands: Sint Johannes de Doper. Doorgaans wordt van een heilige de sterfdatum aangehouden als heiligendag. Maar Johannes de Doper is van oudsher een uitzondering op deze regel omdat niet alleen zijn sterfdag maar ook zijn geboortedag wordt gevierd (resp. 29 augustus en 24 juni). De reden daarvan is, dat hij (conform Lucas 1, 39-56) Jezus reeds gehoord zou hebben voor zijn geboorte en daardoor ‘vervuld werd van de Heilige Geest’ (zie: www.heiligen.net).

De ‘overgang’ in Gemert van de benaming van St. Jan de Doper naar St.Jan’s Onthoofding kan worden geïllustreerd aan de bijgaande pagina’s uit het trouwboekje van Gerard Vereijken en Hendrika Hazenveld. Zij trouwden in oktober 1935. De 4de voor de wet en de 10de voor de kerk. Bij het kerkelijk huwelijk werd de stempel gebruikt met het opschrift ‘Parochiae Sancti Joannis Baptistae in Decollatione’ (‘decollare’ is het latijnse werkwoord voor onthoofden). De ondertekening is van pastoor Poell. Het echtpaar kreeg vijf kinderen in resp. 1936 (Bert), 1937 (Cor), 1941 (Claartje), 1944 (Leentje) en 1947 (Joke). De twee eersten werden gedoopt in de kerk van “St.Jan Bapt.” en de drie laatsten in “St. Jan’s Onth.”

De opmerkzame lezer van bijgaande foto uit het trouwregister heeft misschien al opgemerkt dat tussen de huwelijksdatum en de geboorte van de oudste zoon (Lam)bert maar zes maanden zit. “Jao”, lachte Bert, “onze pap èn ons mam waoren ’n bietje te laot getraowd!”