GH- 2018 04 ’t Kèske van De Deel èn m’n ùrste blaow ooëg

Doriet Janssen-Munsters

Óp de pláts wor De Deel, De Paandelaor èn ’t Kraojsánd saomekòmme, dor stí ’n skon kèske èn dor wil ik ’t ’s mí állie óvver hébbe. As ik ’t kèske ziej ston mí die skon bílde d’rin, dénk ik aaltejd trug án diejen bewusten dág, begin jorre séésteg. Toen wás ónze Willy, m’nen awdsten bruujr, óvver dieje skonne, skaojne gemètselde raand án ’t looëpe óp ’t kèske, z’naajge vaasthaawend án ’t middestuk. Ik waor toen zonne snòtaop van ’n jaor òf zeuven èn kón ’t aajgelek nie aojtston dèè’k dè nie kós èn begón toe már wa te kliejre. Ik zí: “Dor kömt de pliesie án” èn tròk ’m án z’n kòrte bóksepeepkes. Blejkbaor dí ik dè ’n bietje te hárd, want ónze Willy drejgde van dè rèèndje af te skeuve èn eraf te valle. As ínnegste hawvaast zág ie de Haajlege Maria. As ik die vaastvat, daacht ie, bliejf ik wél ston. Már die stón ’r toen nòg gewoon lòs in èn haj bog z’naajge veuróvver.

“Án de kant”, riejp ie nòg èn spróng aachteróvver van ’t kèske af, gevòlgd dùr de Haajlege maogd. Ik waor toen nòg nie zo rap as naw èn ston wa verskoote umhog te bliejke èn jao, ik wiejr goewd gestraft vùr m’n gekwal want dieje gipse kòp van ’t bíld kwam krèk óp m’n ooëg terèècht èn bezèùrgde meen m’n ùrste blaow ooëg. Ik kan me hèrinnere dè Jan van Gímmert ’t bíld nètjes hí gerèstereerd èn dèt ’r haël gaow ’n smeedejzere hékske vùr kwam te ston. Èn hiejr gèèldt ok ’t spraëkwoord “wie ’n keul graoft vùr iemes anders, véélt ’r zèèlf in!”

Már ’r kwam gaow hulp van tom Assendelft, n’n aawe pliesie in reuste, vruuger bajgenaomd ‘d’n dikke pliesie’, die vruuger ’s dùr ’t ejs zákte, toen ie de kénder wo wégjaoge die án ’t skátse waore óp te deun ejs van ’t baojtegraft*. Haj ha ’t haël vùrval zien gebeure vanaojt z’n kefee án d’n óvverkant. Ik lág wa te piejrooëge, half baojte wéste.

Toen ie maj óvveránd zétte, kós ’k nèt twaë maëter looëpe, um ’r vervòlges wír nír te kwákke. Daogs dornoo mós ik wír no de Paandelerskool èn wiejr d’n állengen dág aojtgeskólde vùr blaow praojm, want zooë zág m’n ooëg eraojt! Naë, dan waor tikkertje speule um ’t kèske tòch veul skonner! Èn zooë, rèècht tíggenóvver dèkèske, hadde ’t pèèjke van Graarda de mikker van ’t gruuntewinkeltje. Die wonde daor mí hullie truus èn bruujr Frans. As ge dor in liejpt, kwaamde óp d’n Bluumerd aojt, baj de port van hullie-jen appelboogerd. Linksaf goongde no de Haog èn rèchs koonde no Hárrie de Neel ’raojt kòmme. Dè wás rèècht tíggenóvver óns haojs. Naw, m’n neecht aojt Hèlmend èn ikke kwaome van de Haog af langs dè pùrtje mí die skon appel ’raachter. m’n neecht zí: “Ik gou hiejr wa van die skon appel vatte, kòm óp!” Ik zí: “Dè dèùrf ik nie want Frans de mikker stí daor án de wég óp d’n aojtkiejk èn ie kiekt no de Paandeler èn ’t Kraojsánd.”

Ik blíf óp d’n aojtkiejk ston èn m’n neecht plukte zo vlug as ze kós de skonste appel af in hog tèmpo. Jao, Frans ha wél ’ne kaër umgekeeke, már dí nèt òf ie niks zág, waandelde richteng Hárrie de Neel èn liejp daor mooj no óns toew. terwejl m’n neecht eraojt zág òf ze in mós kooëpe, liejpe waj saome rèècht in de faojk van Franse. Haj zí tíggen heur: “Wa hédde gaj daor?” Èn zoas ge van ’n èchte Hèllemóndse zòt verwaachte, zí ze niks as “Hoezoo?”, d’r trèùjke ónder goewd vaasthaawend dèt ’r nie alles aojt zò valle. “Doe die haand ’s ewég”, zí Frans èn jawél, dor viejl d’re winst óvver ’t Bluumerdtpèdje!! Ik begón ’t steeds benaawder te kriejge toen Frans zí: “Ópraope gállie èn vlug!!” “Jao”, zí ze, “dan slodde gaj meen daolek tígge m’n orren án.” “Wor kòmme die appel vandon?”, vroeg ie. “Oo”, zí ze, “die hébbe we van óns tante Anna gekrígge. Dor kòmme waj naw vanaf”. “Ge liejg ’t”, zí Frans, “ik héb gezien dè ge in m’nen boogerd waort, dus rápt ze már gaow óp!!” Jao, toen kónne we gínne kant mír óp èn hébbe we dè már gedon. Dè wás ok mee de lééste kaër dèè’k vùr iemeze óp d’n aojtkiejk ging ston…

* ’t baojtegraft = de buitengracht (oud Gemerts).

Tekst uitgesproken tijdens de achtste Middeg van de Gímmerse Taol op zondag 15 november 2015; omspelling: Piet Vos.