GH-2023-2- Aanvulling Gemerts Woordenboek

Voor opmaak met illustratie in pdf: klik hier

Harry Slits

De laatste maanden heb ik voor allerhande Gemertse woorden die ik kreeg aangereikt, hoorde of zelf gebruikte gecontroleerd of ze zijn opgenomen in het Gemerts Woordenboek. Dat heeft weer een aantal nieuwe Gemertse woorden opgeleverd. De nieuwe lemmata zijn in dezelfde vorm gegoten als in het Gemerts Woordenboek van 2017 t.b.v. latere digitalisering. Dank aan Wim Vos voor zijn controlewerk.

Gímmers – Nederlands

aachterín
bw van tijd: na elkaar, achtereen. Twaë daog
aachterín han ‘w skon weer.
ánlooëpe (ánloupe)
ww onoverg (vormen, zie looëpe/ loupe, is ángelooëpe/
án-geloupe): 1. aanlopen, voor een
kort oponthoud, in het voorbijgaan ergens binnengaan
om er een bezoek te brengen. 2. in
een draaiende beweging steeds ergens tegenaan
komen. Dè wiel lùpt án, d’r zit ‘ne slág in.
bèùj3
v ev/mv -e verkl bèùjke: een potje. ’n Bèùj vrèèje.
dùrín
bw van omstandigheid: door elkaar, dooreen.
As gaj dè naw ’s éfkes dùrín doet, dan kanne we
zooë gon aëte. (zie ónderín).
gon
I. (onoverg:) 15. um iejt gon: iets gaan halen, een
boodschap doen. Ik góng no Guus Willems um ‘ n
spíssie-jaol skruujfke, èn ze han ’t!
hébbe1, hébbe2
ww overg (1héb, 2/2mhét, 3hé/hí, 1m/3mhébbe, 1/3ha,
2/2mhad, 1m/3mhan(ne), h. gehad [Opm: naast de
vorm héb, bv. in Héb ik dè gezíd? hoort men
soms de verkorte vorm Dè héé ‘k nie gezíd!
Zónne skonne fiets héé ‘k ok.]
inín
bw van hoedanigheid: in elkaar, ineen. Doe die
pepiere naw uurst ’s nètjes inín: leg die papieren
nou eerst eens enigszins op een stapeltje.
inspanne
ww overg (vormen, zie spanne, h. in-gespanne)
1. (van trekdieren:) inspannen. 2. (van mensen:)
(met succes) te hulp vragen. Ik wor nògal ’s ingespanne
dùr m’n aawlèùj vùr ’n bodskap òf ‘n
klusje as sjefeur.
kèùt
v ev/mv -e verkl kötje. 4. (biljarten:) geluksbal, carambole
die na een mislukte stoot, bv door een
klos tot stand komt; de tegenspeler jaagt dan
schertsenderwijs met de achterkant van de keu
de kèùt (het varken) weg vanonder de biljarttafel.
klus
v ev/mv -se verkl -ke: klus, karwei.
louman
m ev/mv -ne: onnut persoon, waardeloze vent,
iemand met wie niets positiefs te beginnen valt.
Dè zén allemol loumanne, dor hoewfde niks van
te verwaachte.
mínneg
bn (uitsl pred): menig. Dè héé ‘k oew al mínnege
kaër gezíd: dat heb ik je al menige keer/vaker
gezegd.
naëje naëje
tw: nee nee (heftige ontkenning). Naëje naëje, dè
ziede gaj híllemol verkaërd.
ópín
bw van plaats: opeen. Ze stónnen allemol ópín: ze
stonden allemaal dicht bij elkaar, opeen.
pikke
ww overg (-t, -te, h. gepikt): 5. snel nemen, afsnijden
(van bochten). Óp de Lòdderdejk kaande
lèkker bóchjes pikke.
sjefeur
m ev/mv -s verkl -ke: chauffeur.
slág
m ev/mv slaëg verkl slaëgske: 10. Door stoten of
wringen onstane afwijking van de perfecte ringvorm
(bv van een wiel). Jónge, ge hét ‘ne grooëte
slág in oew wiel; ‘k zal ’n nééj wiel moete spaoke.
spaoke
ww overg (1spaok, 2/2m/3spákt, 1m/3mspaoke,
1/2/2m/3/1m/3mspákte, h. gespákt): spaken spannen
tussen de velg en de naaf van een wiel. Hiejr
jónge, spákte gaj dí wiel ’s éfkes vùr maj.
speule
I. onoverg: 7. op het programma (film, theater)
staan. Wa spùlt ‘r vandaog in de Eendracht? 8.
aan de hand zijn. Ik weet nie wat ‘r in die femielie
spùlt dè ze dè haojs nòg nie verkaocht hébbe; ’t
stí al jorre líg.

Nederlands – Gímmers

achtereen (na elkaar): aachterín
afsnijden (bochten): pikke 5
boodschap (een – doen): (zie gon I, 15)
chauffeur: sjefeur
dichtbij (- elkaar): ópín
dooreen (door elkaar): dùrín, ónderín
geluksbal (bij biljarten): kèùt 4
halen (iets gaan -): (zie gon I, 15)
hand (aan de – zijn): speule I, 8
hulp (met succes te – vragen): inspanne
ineen (in elkaar): inín
karwei: klus
klus: klus
menig: mínneg
nemen (snel bochten -): pikke 5
ontkenning (heftige -): naëje naëje
opeen (op elkaar): ópín
persoon (onnut -): louman
potje (een – vrijen): bèùj3
slag (in wiel): slág
spannen (spaken): spaoke
staan (op het programma -): speule I,7
tegenaankomen (in een draaiende beweging
ergens -): ánlooëpe, ánloupe
vent (waardeloze -): louman

Op ’t mèrtvèld stónnen ze allemol ópín no d’n optocht te kiejke.