Johannes Albertus (Jan) van Gemert is te Gemert geboren op 3 juni 1921 en overleden te Gemert op 11 september 1991. Hij was een Nederlands schilder, graficus, beeldhouwer, glazenier en keramist. Jan van Gemert wordt geboren in Gemert, als derde van twaalf kinderen. Zijn vader, Marinus van Gemert (1894-1978), is een ex-onderofficier en arbeider in de textielindustrie. Zijn moeder, Dora Gruijters (1894-1982), komt uit een tuiniersgezin.
Op 13-jarige leeftijd raakt Jan betrokken bij een ongeval, waardoor hij een been moet missen. Drie jaar later schrijft hij zich in voor de kaderopleiding van de Katholieke Arbeidersbond in Helmond, waar hij in 1940 examen doet. In datzelfde jaar vlucht hij voor de Arbeidseinsatz en vindt hij onderdak bij Willi Martinali in Deurne. Tijdens de oorlog krijgt hij tekenles van de portrettist Jacques Stroucken. Hij trouwt hij met Anna Maria van den Broek (1921-1994) uit Helmond, met wie hij drie kinderen heeft: Petra, Gregoor en Theo. Na de oorlog keert hij terug naar Gemert en heeft hij uiteenlopende betrekkingen, onder meer als huisknecht, textielarbeider, kantoorbediende en kokshulp. Tevens ontvangt hij opdrachten via de contraprestatieregeling en trekt hij met Willi Martinali langs scholen en buurthuizen om cursussen ‘Vrije Expressie’ te geven.
In 1952 kan hij dankzij hulp van de Gemertse burgemeester De Bekker een atelier bouwen, en in 1954 voltooit hij zijn opleiding aan de Akademie voor Industriële Vormgeving Eindhoven, waar hij les krijgt van onder anderen Jan Gregoor en Jacques van Rhijn. Hij is lid van de Algemene Katholieke Kunstenaars Vereniging en van de Eindhovense sociëteit Cultureel Contact, die onder aanvoering staat van Jan Henselmans, Louis Vrijdag en Frans Babylon. In 1956 richt hij samen met o.a. Jan Kuhr, Jean Nies en Piet van Hemme het kunstcentrum ‘De Vrije Expressieven’ op, dat echter geen lang leven beschoren zal zijn. Na te zijn begonnen aan opleiding voor de akte M.O. handenarbeid wordt hij in 1959 benoemd aan de Eindhovense LTS. Korte tijd later stapt hij over naar de Eindhovense Sociale Academie ‘Den Elzent’, waar hij tot 1975 zal lesgeven. Vanaf het midden van de jaren zeventig heeft Jan van Gemert een relatie met textielkunstenares Rick Boesewinkel (1931-1993), met wie hij enkele jaren voor zijn dood trouwt.
In zijn voornamelijk expressionistische werk is Jan van Gemert verwant met o.a. Edgar Tijtgat, Herman Kruyder en met andere ‘Brabantse expressionisten’ als Hendrik Wiegersma en Jan van Eyk. Zijn favoriete medium was olieverf op hardboard, doek of papier, maar hij gebruikte ook waskrijt, lijmverf en Siberisch krijt. Beeldhouwwerk, mozaïeken en reliëfs in chamotte en terracotta van Jan van Gemert zijn te zien in Gemert, ‘s-Hertogenbosch, Uden, Weert, Son (bevrijdingsmonument), Elsendorp (doopvont bij de Sint-Christoffelkerk), Made, Drimmelen (verzetsmonument), Wanroij, Bakel en Odiliapeel.
Bronnen:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_van_Gemert_(kunstenaar)
Literatuur:
– Frans Babylon – ‘Jan van Gemert’. In: Schilders van nu in Brabant. Veldhoven, Koningshof: Zusters v.h. Allerh. Hart van Jezus, 1958, 11-12.
– Fred Backus – Een monografie, maar niet over Jan van Gemert. Budel, De Stichting Keunenhoek, 1981.
– Jan van Gemert – ‘Een self-made mens’. In: Harry Verwiel e.a. – Willi Martinali. Denken met twee handen. Deurne, De Wieger, 1988, 23-37.
– Rob de Haas – ‘Route Jan van Gemert’. In: Gemerts Heem, tijdschrift op het gebied van geschiedenis, archeologie, dialect, e.a. van de gemeente Gemert. Jrg. 49, afl. 2 (2007), 29-36.
– P.M.J.E. Jacobs – Beeldend Benelux biografisch handboek. Tilburg, Stichting Studiecentrum voor Beeldende Kunst, 2000.
– Peter Thoben – ‘Jan van Gemert’. In: Museumwaaier Museum Kempenland Eindhoven. Eindhoven, Museum Kempenland, 2006, 110-113.
– Jack van der Weide – Kunst vanuit het kippenhok. Over Jan van Gemert. Nijmegen, 2011.