Straatnamen E
Eeuwsel; Het toponiem ‘eeuwselacker in de Paeshoeff’ en ‘eeuwswinckel’ komen al voor in Gemertse archiefstukken van rond 1570. Deze namen bleven tot in onze tijd bekend. Een ‘eeuwsel’ ook wel ‘eusel’ genoemd, was de vrij algemene aanduiding voor natte grond, in zekere zin vergelijkbaar met broekgrond. De straat ‘Eeuwsel’ ligt parallel aan de zogenaamde Peelrandbreuk in de ondergrond. De tengevolge hiervan optredende ‘wijstverschijnselen’ zorgden ter plaatse wel eens voor wateroverlast. [bron: Jan Timmers, Bestaat er verband tussen de namen Mortel, Eeuwsel en Wijst, in: Gemerts Heem 1988 nr.2 blz.64] (GR 27-7-1967)
Eikenlaan; Zie ‘Jezuïetenlaan’.
Eikenwalweg (Handel); Genoemd naar de eikenwallen waar de weg langs voert. Deze relatief korte verbinding tussen Heereveldweg en Kapelweg werd pas verhard in 2009. (GR 27-7-1967)
Einattenhof; Bij de grootscheepse renovatie van de wijken Berglaren en Molenakker kwam er op Molenakker ruimte voor een nieuwe straatnaam op een locatie die helemaal lag ingeklemd tussen naar Gemertse commandeurs vernoemde straten (Van Loë, Wachtendonk, Wassenaar, Virmundt, Cortenbach). Logisch dat ook de nieuwe straat naar een commandeur zou worden vernoemd. Als meest aansprekende naam kwam daarvoor uit de bus die van Commandeur Van Einatten. Maar liefst drie Van Einattens waren achtereenvolgens commandeur van Gemert. Mathliaan van Einatten 1483-1503, Hendrik van Einatten 1515-1544, en Wijnand van Einatten 1558-1570. Over deze Van Einattens is een uitvoerige verhandeling geschreven in het met name bij genealogen tot ver buiten Gemert bekende boekwerk “Stammen alle Gemertenaren af van Karel de Grote?” Van de Van Einattens was bekend dat zij van Karel de Grote afstamden, terwijl door genealogisch onderzoek was vastgesteld dat heel veel Gemertse afstammingsreeksen uitkwamen bij diezelfde Van Einattens. Een bekende nazaat is de 17de eeuwse vice-admiraal Jan van Amstel. [bron: Ad Otten, Einattenhof en Einattensteen, in: Gemerts Heem 2010 nr.3] (BW 22-10-2008)
Elisabethplaats; De naam is toegekend aan het bestrate gedeelte van de open ruimte die ontstond na de sloop in 1973-1974 van het door de zusters Franciscanessen voor het R.K. Parochieel Armbestuur bijna 100 jaar ‘gerunde’ Gasthuis van Gemert, dat officieel de naam droeg van St. Elisabethgesticht. De heilige Elisabeth gold voor de katholieken als een beschermster voor de armen en behoeftigen. Vermeldenswaard is hier dat de naamgeving Elisabethplaats in de plaats kwam van de naam “In ’t Gat”, welke naam in 1976 uit onvrede met het ontsierende en jarenlang braakliggende open terrein midden in het dorpscentrum door de gemeenteraad werd vastgesteld. (GR 12-8-1976; 21-2-1978)
Elsendorpseweg (Elsendorp); Het nieuwe ontginningsdorp Elsendorp kreeg haar naam bij raadsbesluit van 30 december 1926. De naam werd ontleend aan de van Gemert geboortige emancipator van de boerenstand, pater Gerlacus van den Elsen, die juist een jaar eerder gestorven was. Vóór 1926 stond Elsendorp bekend onder de naam ‘De Dompt’, het in 1910 door Van Musschenbroek gebouwde en bebouwde landgoed iets ten oosten van de huidige dorpskern. In die tijd was de Gemertse Peel nog een onafzienbare kale vlakte die vrijwel nergens beschutting bood. Van oudsher liepen al wel enige zandsporen door dit gebied. In 1778 werd besloten tot een betere verbinding en ging men over tot de aanleg van een bebakende dijk vanaf de Barrière (het latere Pelgrimrust) tot aan de Peelkant onder St. Anthonis. Om de 800 à 1000 meter werd een baken geplaatst, veertien in totaal, waarop de reizigers zich konden oriënteren. Op het landgoed Cleefswit zijn nu nog stukken aan te wijzen die vroeger deel uitmaakten van de Bebakende Dijk. In 1863 werd een nieuw, met kiezel verhard, tracé gekozen voor de “Weg naar St. Anthonis”. Bij raadsbesluit van 1 maart 1956 werd aan het westelijk gedeelte van deze weg de naam “Peeldijk“, en het van Elsendorp richting Sint Anthonis voerende deel de naam Elsendorpseweg toegekend. [bron: Sjang Hoeymakers, Het Gouden Dorp, 1976] (GR 1-3-1956;
Elzent; Voor het eerste deelplan van ‘bestemmingsplan Paashoef’ werden in 1983 straatnamen voorgesteld die de herinnering in zich droegen van wat het landschap hier voorheen te bieden had. In het Brabants taalgebruik is “in d’n Elzent” een aanduiding voor een perceel met een omwalling van elzenhout. Een naam met een uitgang -hout, wordt in het dialect vaak -ent. Zo heeft de oudere autochtone Gemertenaar het ook over Liessent wanneer Lieshout en over Stippent wanneer Stiphout wordt bedoeld. Ook de straatnaam ‘Boekent’ past in dit rijtje voor ‘Boekhout/Beukenhout’. (GR 10-3-1989)
Energieweg; Energie duidt op kracht en arbeidsvermogen. Met de naamgeving wilde men verwijzen naar de bestemming van het aangelegen terrein als industrieterrein. (GR 8-5-1980; 17-10-1987)
Erf; Voor het eerste deelplan van ‘bestemmingsplan Paashoef’ werden in 1983 straatnamen voorgesteld die de herinnering in zich droegen van wat het landschap hier voorheen te bieden had. Onder ‘erf’ verstaat men een al of niet omheind, onbebouwd stuk grond behorend bij een boerderij of een huis. (GR 10-1-1985; 13-11-1986)
Esdonk (Esdonk); Kapelgehucht. Eén van de oudste toponiemen van Gemert, in de middeleeuwen geschreven als Espdonck en in de volksmond al heel lang bekend als Ezzing. In een archiefstuk uit 1562 is er al sprake van “het Capelleken van Marien Magdalena“. Het lemen heiligenhuiske werd in 1695 vervangen door de stenen kapel die er nu nog staat. In 1967 werd bij raadsbesluit de gehuchtkern opgedeeld in de straatnamen Beemdweg, Esdonksedijk, Mosbroekseweg, Schuurkerkweg en Torenwiel. In 1987 werd mede op verzoek van de buurtbewoners besloten tot een restauratie van de oude gehuchtnaam en werden deze straatnamen weer afgevoerd van het gemeentelijk straatnamenbestand ten gunste van de naam “Esdonk”. [bron: Peter van den Elsen, Esdonk – geschiedenis van een kapelgehucht, Gemert 1981; idem, Esdonkse Spijkerkapel, 1995] (GR 17-10-1987)
Esdonksedijk (Esdonk); Dijk die naar de oude kern van het gehucht Esdonk leidt. De dijk werd aangelegd ten tijde van de vervanging van het lemen heiligehuiske door een stenen kapel in 1695. (GR 7-7-1967; 17-10-1987)
Esrand; Straatnaam in de wijk ‘Breukrand’. In 1997 wordt gestart met het bouwplan Breukrand-west. In aansluiting op de naamgeving in het dan reeds in aanbouw zijnde Plan Breukrand (met de namen Breukrand, Leemrand, Steilrand en Waterrand) wordt gekozen voor de Esrand. “Es” is een andere benaming voor een hoge of bolle akker. Het gebied waar Esrand in komt te liggen ligt letterlijk aan de rand van een hoogakkercomplex. (GR 28-11-1996; BW 22-10-2008).
Evieveld; Voor het eerste deelplan van ‘bestemmingsplan Paashoef’ werden in 1983 straatnamen voorgesteld die de herinnering in zich droegen van wat het landschap hier voorheen te bieden had. Met evie wordt bedoeld schrale haver of zandhaver. Het was tot in de negentiende eeuw één van de belangrijkste zomergranen op de lichte zandgronden van Noordbrabant. Het woord evie (of evene) is ontleend aan het Latijnse avena. [bron: Ad Otten, Over evie en evieveld, in: Gemerts Heem 1988 blz. 65-68] (GR 19-05-1983).
