Straatnamen Z
Zandstraat (De Mortel) (Gemert); Deze straat droeg van 1931 tot 1956 weliswaar de naam “Mortelsche Weg” maar de benaming die de weg nu draagt is vele eeuwen ouder. Zo lezen we in een protocol van 1673 al van “het Paesmanshuys aan de Sandtstraat”. (GR 1-3-1956; BW 22-10-2008)
Zeelandsedijk (Elsendorp); De weg die vanuit Elsendorp naar Zeeland voert. In de periode 1924-1927 werd deze weg aangelegd als ‘aarden baan’ in opdracht van zeven gemeenten (Gemert, Beugen, Boekel, Wanroij, Mill, Uden, Zeeland). De totale kosten (inclusief die van een kruisende weg Boekel-Wanroij) van deze door de Nederlandsche Heidemij uitgevoerde wegaanleg kwamen in 1927 uit op Fl. 31.568,19. Ten laste van de gemeente Gemert kwamen daarvan Fl. 683,98. In de aanlegperiode werd de weg genoemd ‘Weg Dompt-Zeeland’. Al een jaar na de aanleg besloten de gemeentebesturen in een gezamenlijke vergadering te Uden op 3 juni 1927 om ‘krachtige pogingen in het werk te stellen’ om zo spoedig mogelijk te komen tot verharding van de zandbaan Dompt-Zeeland en die aan te sluiten bij de kort tevoren gerealiseerde ‘kunstweg’ van Dompt-Rips-Deurne-Liessel-Meijel-Roermond. Bij de Minister van Waterstaat wordt aangedrongen om de totale weg als Grave-Roermond op te nemen in het Rijkswegenplan omdat die zich bij uitstek zou lenen voor het interlocale snelverkeer. De verwezenlijking daarvan zal nog heel lang op zich laten wachten, maar uiteindelijk wordt de Zeelandsedijk met de in het zuidelijk verlengde daarvan gelegen Ripseweg onderdeel van de zogeheten Middenpeelweg, die inmiddels is uitgegroeid tot een belangrijke verkeersader van Noord naar Zuid v.v. Wat heel lang onbekend is gebleven is, dat de Middenpeelweg in de periode van de Koude Oorlog ook nog een geheime bestemming had. Bij het uitbreken van de zeer gevreesde Derde Wereldoorlog zou deze weg moeten dienen als taxi-track voor geallieerde straaljagers tussen Vliegbasis Volkel en de in beginjaren vijftig, op grondgebied van de Venraijse en Bakelse Peel aangelegde Vliegbasis (nu: Koninklijke Luchtmachtbasis De Peel). De weg is indertijd voor een niet onbelangrijk deel ook gefinancierd door het Ministerie van Oorlog. Zie ook ‘Ripseweg’. (1-3-1956; 27-7-1967)
Zuid-Om; Deze naam is vastgesteld voor het zuidelijke deel van de omleidingsroute rondom Gemert. De Zuid-Om loopt van de rotonde met Beeksedijk – West-Om tot de rotonde met Rooye Hoefsedijk – Oost-Om. De West-Om werd reeds geopend in 1990. De Zuid-Om in 1992 en kort daarna volgde de Oost-Om. (GR 7-11-1991; 30-3-1995).
Zwanenhof; Voor het inbreidingsplan tussen Kruiseind en Vondellaan is als naam voor het appartementencomplex e.o. gekozen voor de naam ‘Zwanenhof’. In het begin van de achttiende eeuw verhuisde van ongeveer deze locatie een bierbrouwerij De Drie Zwanen naar de Deel, maar de naam van ‘de Zwaan’ bleef hier toch ook hangen. In de volksmond maar ook in archiefstukken komt men de Zwanengang tegen als een gang die uitkomt op Kruiseind en in het laatste kwart van de negentiende eeuw is er ook weer een herberg en opnieuw een bierbrouwerij met de naam “de Zwaan”. (BW 8.7.2008)
Zwarte-Waterweg (De Mortel); Het Zwarte Water is een vanouds bekend vennengebied in de Mortelse Peel dat in het begin van de twintigste eeuw onder leiding van Samuel de Wolff van Westerrode werd ontgonnen. (GR 27-7-1967)
